محرم در فرهنگ اردبیل علاوه بر تحول در شئون زندگی و حرکت های اجتماعی موجب ایجاد هنر خاص حسینی و اهل بیتی در معماری مکان های مذهبی و هنرهای فلز در گذشته و امروز شده است.

به گزارش روابط عمومی و مرکز اطلاع رسانی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل، ایجاد میدان مخصوص در پیرامون مساجد قدیمی شهر برای برپایی مراسم محرم، پیدایش عنصر معماری نو در مساجد اردبیل بنام تشت خانه و نیز بینان بخشی از هنر مذهبی و نمادین مرتبط با آموزه های شیعه در ساخت و پرداخت تشت ها و جام های مسی، نقره ای و برنجی از نکات برجسته و قابل توجه آثار و برکات محرم در اردبیل بشمار می رود. تشت خانه همانند سقاخانه ها محل هایی است که در مساجد به یاد تشنگی امام حسین (ع) و شهیدان کربلا، تشتی پراز آب برای نوشیدن قرار می دهند.

مراسم عزاداری مسجد دروازه عالی قاپو از بقعه شیخ صفی آغاز می شود، عزاداران در این مراسم طوق معروف بقعه را که نمونه ای از قدیمی ترین علم های اردبیل بشمار می رود و با نقش های مشبک و اسماء متبرک الله محمد علی تزئین شده برداشته و به مسجد عالی قاپو می برند. این علم تا پس از روز عاشورا در مسجد درواره نگهداری شده و پس از آن به محل اصلی خود در بقعه یعنی دارالحفاظ منتقل می شود. عزاداران عالی قاپو پس از تشت گذاری بقعه به تشت گذاری دیگر محله های تابعه می پردازند.

نکته شایان توجه در عزاداری دهه ماه محرم اهمیت تاریخی و مرکزیت مجموعه جهانی شیخ صفی الدین اردبیلی در این سنت دیرینه است. با گذشت چندین سده هنوز هم مسیر حرکت دسته های عزاداری از نزدیکی بقعه شیخ صفی الدین تغییر نکرده و این دسته ها ضمن طی مسیر مشخص، پس از عبور از محله گازران، میدان عالی قاپو و غرب بقعه به سمت مسجد سرچشمه ادامه می یابد. در این مسیر در اصل بقعه در مرکز ثقل این حرکت قرار می گیرد.

حرکت های خودجوش مردمی و تفکر خاص مردم به این رسم بهترین عامل حفاظت از ارزش های ماه محرم بشمار می رود. مهمترین راهکار حفاظت از این رسم مذهبی نیز حمایت از تشکل های مردمی و شناسایی اموال فرهنگی این حرکت خودجوش است که در مساجد، تکایا و صندوق امانت بانک ملی نگهداری می شود.

مستندسازی آثار این رسم، تملک و خرید مکان های مهم برگزاری آیین ها و اشیاء تاریخی یا صنایع دستی مستعمل مرتبط با آن موجب حفظ این سنت نیکوی شیعی خواهد شد. علم ها، بیرق ها و پرچم هایی که در تکایا و مساجد اردبیل نگهداری می شود همچنین تشت های گوناگون تاریخی که تاریخ برخی از آنها به دوره های صفویه و زند و قاجار می رسد از جمله مهمترین اشیاء مرتبط با موضوع است.

در این راستا نیز 52 شیء تاریخی و نفیس تعزیه خوانی شامل شمشیر، سپرهای از جنس فلزی یا پوست کرگدن، زره های فولادی، کلاه خود، ترمه، شمشیر امیر کبیر منسوب و ممهور به مهر شاه عباس صفوی، جبه و ردا و لباس تعزیه است که خاندان مجتهد اردبیلی در حسینیه برای اجرای مراسم شبیه خوانی استفاده می کردند به منظور نگهداری و مرمت به اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تحویل داده شد تا پس از تکمیل موزه تعزیه، در این مکان به نمایش گذاشته شود.

گفتنی است: \"مراسم عزاداری مردم دارالارشاد اردبیل در محرم حسینی\" در سال 90 در فهرست میراث ناملموس به ثبت ملی رسیده است.

انتهای پیام/